Τσίρκο με εκπαιδευτικό σκοπό;
Ανοικτή επιστολή, υπογεγραμμένη από την Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων εστάλη στην ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.), καθώς και στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, καθώς με τροπολογία που εισήχθη σε νομοσχέδιο του ΥΠ.Α.Α.Τ. «δίνει το πράσινο φως» στη διενέργεια παραστάσεων με ζώα για «εκπαιδευτικούς σκοπούς».
Οι Οικολόγοι Πράσινοι επισημαίνουν ότι η επίμαχη τροπολογία εκθέτει τη χώρα διεθνώς ενώ μάλιστα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η Ελληνικής Προεδρίας στην Ε.Ε., καθιστώντας την ουραγό των εξελίξεων στον τομέα των δικαιωμάτων των ζώων.
Παράλληλα καλούνται οι ελληνικές αρχές να απαγορεύσουν την αιχμαλωσία κητωδών και να διατηρήσουν την απαγόρευση των παραστάσεων ζώων σε οιονδήποτε χώρο (Ν. 4039/2012), επιβάλλοντας ταυτόχρονα το νόμο που έως σήμερα δεν έχουν εφαρμόσει.
Ολόκληρη η επιστολή των Οικολόγων Πράσινων
“Αξιότιμες κυρίες/ Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές,
Aξιότιμε κύριε Υπουργέ Αγροτικής Ανάπτυξης,
Η Ελληνική Προεδρία ξεκινά με μία σοβαρή οπισθοδρόμηση στον τομέα της Οικολογίας και πιο συγκεκριμένα στον τομέα της προστασίας των ζώων. Με μία αιφνιδιαστική κίνησή του, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Τσαυτάρης, επιχειρεί να τροποποιήσει το άρθρο 12 του ν.4039/2012 που απαγόρευε τη διεξαγωγή παραστάσεων με ζώα, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο την Ελλάδα από πρωτοπόρο, σε ουραγό των εξελίξεων στον τομέα των δικαιωμάτων των ζώων, αλλά και του πολιτισμού.
Ειδικότερα, βάσει του άρθρου 12 παρ. 1 του ν. 4039/2012 «για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό», ορίζεται ότι «απαγορεύεται η διατήρηση κάθε είδους ζώου σε τσίρκο ή σε θίασο με ποικίλο πρόγραμμα, εφόσον τα ζώα αυτά χρησιμοποιούνται με οποιονδήποτε τρόπο και για οποιονδήποτε σκοπό στο πρόγραμμά τους, πραγματοποιούν παραστάσεις ή παρελαύνουν ή εμφανίζονται ενώπιον του κοινού». Αντιστοίχως στο άρθρο 13 παρ. 1 ορίζεται ότι από την ως άνω διάταξη εξαιρούνται οι νομίμως λειτουργούντες ζωολογικοί κήποι, υπό την προϋπόθεση ότι στους χώρους τους δεν διεξάγονται παραστάσεις με τη συμμετοχή ζώων.
Ήδη από τον Ιούνιο το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ανήρτησε στο opengov.gr προτεινόμενη τροπολογία της επίμαχης διάταξης, στην οποία απαλείφεται η ανωτέρω προϋπόθεση, «φωτογραφίζοντας» ουσιαστικά το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, στις εγκαταστάσεις του οποίου διεξάγονται, έως σήμερα παρανόμως, τέτοιου είδους παραστάσεις με δελφίνια και θαλάσσιους ελέφαντες. Για το ζήτημα υπήρξαν σοβαρές αντιδράσεις από οργανώσεις για την προστασία των ζώων, αλλά και από τους Οικολόγους Πράσινους (θυμίζουμε την υπ’ αριθμ. 1103/26.6.2013 επιστολή προς το σύνολο των Βουλευτών του Ελληνικού Κοινοβουλίου και τους Υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Παιδείας και Θρησκευμάτων), με αποτέλεσμα το ΥΠΑΑΤ να αποσύρει ουσιαστικά την προτεινόμενη τροπολογία.
Στη συνέχεια, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων χρησιμοποίησε την προσφιλή μέθοδο, απόλυτα καταδικαστέα για ένα ευνομούμενο κράτος, να περάσει εν μέσω εορτών, την τροπολογία σε ένα ογκώδες νομοσχέδιο, αγνοώντας τις αιτιάσεις των επιστημονικών φορέων και των οργανώσεων για την προστασία των ζώων.
Με το παρόν νομοσχέδιο «Διοικητικά μέτρα, διαδικασίες και κυρώσεις στην εφαρμογή της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας στους τομείς των τροφίμων, των ζωοτροφών και της υγείας και προστασίας των ζώων και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων» και συγκεκριμένα το άρθρο 9, ορίζεται ότι:
Η παρ. 1 του άρθρου 13, αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Από τις απαγορεύσεις που προβλέπονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 12 εξαιρούνται, τα ενυδρεία, τα καταστήματα πώλησης ζώων, τα κέντρα περίθαλψης ειδών άγριας πανίδας, τα εκτροφεία θηραμάτων και οι εκθέσεις ανάπτυξης και προβολής του κτηνοτροφικού και γεωργικού τομέα, που διέπονται από ειδικές διατάξεις, υπό την προϋπόθεση ότι και στους παραπάνω χώρους δεν διεξάγονται παραστάσεις, κάθε είδους, με τη συμμετοχή ζώων, πλην παραστάσεων ιππικής δεξιοτεχνίας και διεξαγωγής αθλημάτων ιππασίας, που περιλαμβάνουν την υπερπήδηση εμποδίων, την ιππική δεξιοτεχνία και το ιππικό τρίαθλο. Εξαιρούνται επίσης, οι νομίμως λειτουργούντες ζωολογικοί κήποι, στις εγκαταστάσεις των οποίων διεξάγονται εκπαιδευτικές παραστάσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα ευαισθητοποίησης».
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η επιχειρούμενη τροποποίηση του άρθρου 13 ν.4039/2012, φωτογραφίζει το μόνο “νόμιμο” ζωολογικό κήπο στην Ελλάδα, το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του συγκεκριμένου επιχειρηματία. Οι πιέσεις που ασκούνται στο ΥΠΑΑΤ προς την κατεύθυνση του ενδοτισμού σε οικονομικά συμφέροντα, θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους. Εξάλλου, όχι τυχαία, έως σήμερα οι διατάξεις του ανωτέρω νόμου έμειναν εν πολλοίς ανεφάρμοστες.
Συγκεκριμένα, η μεταφορά δελφινιών στο Αττικό Πάρκο έγινε στην Ελλάδα κατά παράβαση τόσο της εθνικής όσο και της κοινοτικής νομοθεσίας, ενώ ο έλεγχος εφαρμογής των διατάξεων του ν.4039/2012 από το Δήμου Σπάτων και τις αρμόδιες υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σε ότι αφορά στο δελφινάριο, είναι καθόλα πλημμελής, έως ανύπαρκτος, δεδομένου ότι το δελφινάριο συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά, παρά το γεγονός ότι η δεξαμενή και οι λοιπές εγκαταστάσεις για τα δελφίνια δεν διαθέτουν άδεια ούτε κατασκευής, αλλά ούτε και λειτουργίας.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε επανειλημμένα ταχθεί δημοσίως ενάντια στη λειτουργία ζωολογικών πάρκων, άποψη που κατοχυρώθηκε και θεσμικά με την εν λόγω διάταξη, η οποία επιχειρείται να καταργηθεί, διότι η λειτουργία τους οδηγεί στην εμπορευματοποίηση των ζώων και ιδιαίτερα της άγριας πανίδας, σε αφύσικες και κακές συνθήκες διαβίωσης, ενώ ο χρόνιος εγκλεισμός των ζώων αποτελεί μέσο βασανισμού.
Ως εκ τούτου, οφείλουμε να επαναλάβουμε ότι κάθε προσπάθεια τροποποίησης ή κατάργησης του άρθρου 13 του ν. 4039/2012, με πρόσχημα την πραγματοποίηση δήθεν εκπαιδευτικών παραστάσεων μας βρίσκει εντελώς αντίθετους. Υπενθυμίζουμε ότι η αιχμαλωσία ζώων δεν έχει, ούτε δύναται ποτέ να έχει παιδευτικό χαρακτήρα, πολλώ δε μάλλον όταν είναι αποδεδειγμένο ότι:
– Τα δελφίνια, τα οποία θεωρούνται τα ευφυέστερα όντα μετά τον άνθρωπο, διανύουν υπό φυσιολογικές συνθήκες δεκάδες μίλια ημερησίως και καταδύονται έως τα 100 μέτρα βάθος. Επομένως οι δεξαμενές, αποτελούν «κλουβιά» που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να μιμηθούν το φυσικό περιβάλλον των δελφινιών. Επίσης δεδομένου ότι τα δελφίνια χρησιμοποιούν υπέρηχους προκειμένου να πάρουν για το περιβάλλον τους πληροφορίες όπως η απόσταση ή το σχήμα αντικειμένων (ηχοεντοπισμός), η αλλεπάλληλη αντήχηση του σόναρ τους από τα τοιχώματα των δεξαμενών συχνά τα οδηγεί στην τρέλα.
– Σύμφωνα με έρευνες υπό συνθήκες αιχμαλωσίας ένα στα δύο δελφίνια πεθαίνει μέσα στα δύο πρώτα χρόνια της φυλάκισής του λόγω στρες, ασθενειών και μολύνσεων εντός της δεξαμενής, ενώ στο φυσικό περιβάλλον ένα δελφίνι μπορεί να ζήσει έως και 45 – 50 χρόνια.
– Η εκπαίδευση των δελφινιών βασίζεται στη στέρηση τροφής, η οποία σε συνδυασμό με τη μη ικανοποίηση πολύ βασικών βιολογικών και ψυχολογικών τους αναγκών λόγω της αιχμαλωσίας, καθιστά τη διαβίωση τους στις δεξαμενές εξαιρετικά βασανιστική.
Περαιτέρω, η εν λόγω μορφή «εκπαίδευσης-ενημέρωσης και ψυχαγωγίας» που στηρίζεται στο βασανισμό των ζώων κρίνεται ευθέως αντιπαιδαγωγική, διότι περνά λανθασμένα μηνύματα στους νέους. Αντιθέτως, όπως έχουμε προτείνει στο παρελθόν σε επιστολή μας στο αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας, η ενημέρωση και εκπαίδευση των παιδιών θα μπορούσε πραγματοποιηθεί μέσω επισκέψεων στη φύση, είτε σε κέντρα περίθαλψης της άγριας ζωής ή ακόμη καλύτερα με την ενεργή συμμετοχή τους ως εθελοντές σε ανάλογες δραστηριότητες.
Η διατήρηση των διατάξεων των άρθρων 12 και 13 του ν. 4039/2012, αποτελεί την ελάχιστη υποχρέωση της Πολιτείας που οφείλει να σέβεται όλες τις μορφές ζωής και να μην νομοθετεί αιφνιδίως και υπό την πίεση οικονομικών συμφερόντων. Ταυτόχρονα το Υπουργείο οφείλει να μεριμνήσει ώστε οι διατάξεις του ν.4039/2012, να έχουν εφαρμογή και στην περίπτωση του Αττικού Πάρκου και να απαγορευθεί άμεσα η λειτουργία δελφινάριου και ταυτόχρονα η Πολιτεία οφείλει να εγγυηθεί την ασφαλή μεταφορά των δελφινιών σε κατάλληλο περιβάλλον.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι παρακολουθούμε στενά το ζήτημα και σε στενή συνεργασία με Φορείς εντός και εκτός Ελλάδος, σκοπεύουμε να προβούμε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε απαγορευθεί η αιχμαλωσία κητωδών και να αποτραπεί τόσο η παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων ευζωίας των ζώων, όσο η αμαύρωση της εικόνας της χώρας μας διεθνώς. Μάλιστα, στην περίπτωση που η εν λόγω τροπολογία ψηφιστεί, σκοπεύουμε να εξαντλήσουμε όλες τις δυνατότητες που μας παρέχει ο νόμος, προσφεύγοντας άμεσα στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της εν λόγω διάταξης ως «φωτογραφικής»”.
Η Εκτελεστική Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων