ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ,ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΤΟΥ zoosos.gr στην ημερίδα με θέμα «Προστασία, ευζωία και κακοποίηση των ζώων συντροφιάς, ιπποειδών και παραγωγικών. Νομοθετικό πλαίσιο και προοπτικές»
Νάξος, 15 Δεκεμβρίου 2019
Εισαγωγή
Αρχικά επιτρέψτε μου να σας συστηθώ καθώς είμαι βέβαιη ότι οι περισσότεροι από εσάς δεν με γνωρίζετε. Ονομάζομαι Ελένη Ηλιοπούλου, είμαι δημοσιογράφος κατάγομαι από το νησί της Πάρου και πριν από 10 χρόνια δημιούργησα μια ενημερωτική ιστοσελίδα – το www.zoosos.gr – στην οποία δημοσιεύονται ειδήσεις για όσα οι άνθρωποι κάνουν στα ζώα στην Ελλάδα.
Μετά από τη δημοσιοποίηση περίπου 15.000 άρθρων που περιγράφουν με στοιχεία κυρίως εγκλήματα εις βάρος των ζώων, θεωρώ πως έχω αποκτήσει σημαντική εμπειρία στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ, το οποίο πριν από μια δεκαετία ήταν αδιάφορο ως θεματική ενότητα για τους υπεύθυνους των εφημερίδων και των καναλιών.
Τα Μ.Μ.Ε. άρχισαν να ασχολούνται με τις κακοποιήσεις των ζώων όταν δυνάμωσε το φιλοζωικό κίνημα της χώρας κυρίως λόγω της λειτουργίας του facebook και των άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Τα νέα μέσα έδωσαν αυτονομία στους χρήστες, καθώς τους επιτρέπουν να δημοσιοποιούν – χωρίς διαμεσολαβητές – τι βλέπουν καθημερινά παντού και φυσικά να οργανώνονται και να αντιδρούν καθώς μιλάμε για ένα τεραστίων διαστάσεων κοινωνικό πρόβλημα.
Γι’ αυτό και συχνά ειδήσεις από την Ελλάδα με θύματα ζώα κάνουν τον γύρο του κόσμου, όπως π.χ. συμβαίνει τώρα για την άγρια εκμετάλλευση και τη βαναυσότητα σε βάρος των γαϊδουριών στη Σαντορίνη. Και αυτό αποδεδειγμένα ενοχλεί πολύ τις τοπικές κοινωνίες γι’ αυτό και συνήθως τα εγκλήματα αποκαλύπτονται από τουρίστες και επισκέπτες και σε λίγες περιπτώσεις από τους ντόπιους.
Για τους εθελοντές
Δεν θα αναφερθώ στα θέματα των αδέσποτων ή οικόσιτων γατιών και σκυλιών, παρόλο που και στη Νάξο τα εγκλήματα εις βάρος των χαρακτηριζόμενων ως ζώων συντροφιάς είναι πάρα πολλά. Οι άνθρωποι της Φιλοζωικής Νάξου, αυτοί οι εθελοντές στους οποίους η κοινωνία φορτώνει το δικό της πρόβλημα και μάλιστα απαιτεί να το λύσουν, είναι σαφώς καταλληλότεροι να μιλήσουν για όσα βλέπουν στο νησί τους. Φόλες παντού, εγκαταλείψεις νεογέννητων, βαρελόσκυλα, παθητική και ενεργητική κακοποίηση και μια χούφτα άνθρωποι οι οποίοι τρέχουν να σώσουν ζώα που υποφέρουν.
Θα αναφερθώ όμως στην ευθύνη των συναδέλφων μου καθώς συχνά ειδικά στις κλειστές κοινωνίες «χαϊδεύουν» αυτιά. Κάνουν ότι δεν βλέπουν και παρουσιάζουν την κακοποίηση των ζώων ακόμα και ως παράδοση, μη αποδεχόμενοι ότι άλλα έμβια όντα νιώθουν, υποφέρουν, έχουν νομοθετημένα δικαιώματα και πως η άγνοια δεν μπορεί να είναι πλέον ανεκτή δικαιολογία.
Και μια και είμαστε στη Νάξο θα μιλήσω για το γνωστό σε όλους μας παστούρωμα και σε μια γιορτή – που δυστυχώς ακόμα συμβαίνει στο νησί σας κάθε Πρωτομαγιά – στο ανέβασμα των γαϊδουριών στις ταράτσες στη Γαλήνη στον Κινίδαρο ή και άλλου, καθώς και στο παράνομο κυνήγι άγριων ωδικών πουλιών και σε όσα κάνουν οι πουλοπιάστες με ξόβεργες και άλλες παγίδες.
Γαϊδούρια σε ταράτσες χωριών στη Νάξο
Και φέτος αναγκάστηκα να απευθυνθώ στην Αστυνομία, στην Αστυνομική Διεύθυνση Κυκλάδων, αφού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρήκα φωτογραφικό υλικό και βίντεο με γαϊδούρια τα οποία άνδρες έδεναν με σχοινιά και έσερναν σε ταράτσες για να τηρήσουν το έθιμο και τον ερχομό της άνοιξης.
Φυσικά στους κατοίκους των περιοχών, που αυτό το έθιμο τηρήθηκε, ήταν γνωστό ότι παρανομούν, αλλά αδιαφόρησαν θεωρώντας ότι και αυτή τη φορά θα γλυτώσουν τις κυρώσεις και θα συνεχίζουν τα χρησιμοποιούν τα ζώα για να κάνουν το κέφι τους ανενόχλητοι.
Το 2012, όταν μάλλον ήμουν η πρώτη που κατήγγειλε το συγκεκριμένο έθιμο, δημοσιογράφος του νησιού μου απάντησε ότι όσα αναφέρω – δηλαδή ότι τα γαϊδούρια κακοποιούνται – είναι «αστικές υστερίες» και ότι οι άνθρωποι της πόλης δεν έχουν ιδέα από τέτοιες παραδόσεις. Η επιχειρηματολογία του σταματούσε εκεί. Ίχνος ενσυναίσθησης για το τι βιώνουν αυτά τα ζώα, που η στωικότητα τους στα μαρτύρια εκλαμβάνεται από τους ανθρώπους ως μη κακοποίηση.
Οι δημοσιογράφοι έχουν ευθύνη και οφείλουν με τη θεματολογία τους να αναδεικνύουν την αναγκαιότητα η «παράδοση» (σε πολλά εισαγωγικά) της κακοποίησης των ζώων στην Ελλάδα, να μην διαιωνίζεται, είτε αυτή είναι «ήπιας» ή λιγότερο «ήπιας» μορφής.
Είτε γίνεται από καρναβαλιστές, παλιοπαρέες, καλεσμένους σε γάμους και πανηγύρια, αγωγιάτες, κτηνοτρόφους, οπαδούς θρησκευτικών δογμάτων, διαδηλωτές, φιλόζωους μόνο κατ’ όνομα, «πολιτιστικούς» και «εξωραϊστικούς» συλλόγους που παραγνωρίζουν ότι και τα άλλα έμβια όντα πλην του είδους μας έχουν δικαιώματα και δεν γίνεται τον 21ο αιώνα να μην μπορούμε να καταλάβουμε ότι τα άλλα είδη δεν είναι αντικείμενα προς χρήση και να τα τραβολογάμε στα γλέντια μας. Φυσικά πολιτισμός δεν είναι το να κακομεταχειρίζεσαι τα άλλα είδη ζωής.
Μια άλλη παράμετρος αυτών των εθίμων, που δημοσιογράφοι δεν αναδεικνύουν, είναι πως αυτό το οποίο οι ενήλικοι ουσιαστικά δείχνουν στα παιδιά τους είναι το τι μπορεί να κάνει ο ισχυρός στον ανίσχυρο…
Δεν θα βαρεθώ να επισημαίνω ότι τα έθιμα έχουν «πλάκα», «χαβαλέ», μας δένουν με το παρελθόν και τις ρίζες μας και αξίζει να συνεχίζονται στο πέρασμα των αιώνων, μόνο όταν αφορούν ενήλικους ανθρώπους, οι οποίοι συναινούν απολύτως για τη συμμετοχή τους σε αυτά.
Τα ζώα φυσικά δεν επιλέγουν παρά μόνο υφίστανται γι’ αυτό και φιλοζωικοί φορείς παντού στην Ελλάδα παλεύουν να βάλουν ένα τέλος και στην «παραδοσιακή» τους κακοποίηση και το έχουν επιτύχει εν μέρει, αφού αναγκάζουν τις αρχές να ασχοληθούν και να εφαρμόσουν τη νομοθεσία κάτι που πριν μερικά χρόνια ήταν αδιανόητο.
Θαλάσσιες χελώνες και άγρια ωδικά πουλιά θύματα των ανθρώπων
Μαζί μας σήμερα είναι και ο Γιάννης Ορφανός, ο ιδρυτής του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου, ο οποίος κατά την άποψη μου με το σοβαρό έργο που κάνει έχει καταφέρει να αναδείξει και τη σημασία της ύπαρξης των θαλάσσιων χελώνων στις παραλιακές και παράκτιες περιοχές της Νάξου αλλά και να αποδείξει ότι οι λεγόμενοι πουλοπιάστες καταστρέφουν τον τόπο τους βασανίζοντας αγριοπούλια.
Χάρη στον Γιάννη Ορφανό όλη Ελλάδα έμαθε – και νομίζω ότι βάλαμε και εμείς ένα χεράκι – όχι μόνο για την caretta – caretta που τον Ιούλιο του 2016 εκβράστηκε στην παραλία της Λαγκούνας – απέναντι από το αεροδρόμιου της Νάξου – και στο ένα της πτερύγιο είχε δεμένο με σχοινί ένα μπουκάλι με τσιμέντο. Μάθαμε όλοι φυσικά μέσα από τα στοιχεία που συγκέντρωνε και δημοσίευε για το πόσο συχνοί είναι οι εκβρασμοί δολοφονημένων από ανθρώπινο χέρι θαλάσσιων χελωνών στις ακτές της Νάξου.
Είναι επίσης πάρα πολλά τα περιστατικά με παγίδες, άρες, δίχτυα, ηχομιμητικές συσκευές, ξόβεργες και άλλα μέσα αιχμαλωσίας που έχουν εντοπιστεί από τον ίδιο σε διαφορετικά σημεία του νησιού. Πάντα θύματα είναι άγρια πουλιά – μη θηρεύσιμα είδη – τα οποία αιχμαλωτίζονται για να περάσουν μια μαρτυρική ζωή σε κλουβιά ή για να γίνουν μεζές.
Αυτή η παράδοση του βασανισμού και της παγίδευσης πουλιών, αν και παράνομη δεν σταματάει, κυρίως λόγω των μικρών ποινών και της «επιείκειας» που δυστυχώς δείχνουν οι αρχές και των αργών ρυθμών εκδίκασης μιας υπόθεσης. Και όλα αυτά είναι θέματα που πρέπει να απασχολούν τους δημοσιογράφους και να αναδεικνύονται καθώς όλοι κρίνονται και οι αστυνομικοί και οι εισαγγελείς και οι δικαστές.
Για το παστούρωμα
Θα πω και δύο λόγια για την παστούρα καθώς οι συνάδελφοι μου σκόπιμα κρύβουν το μαρτύριο το οποίο υφίστανται τα ζώα με δεμένα τα άκρα για όλη τους τη ζωή και θα αναφερθώ και στις πραγματικές αιτίες που το δέσιμο των ποδιών των ζώων γίνεται παντού στις Κυκλάδες αλλά και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου.
Δεν υπάρχει γωνιά στα νησιά μας που να μη δεις παστουρωμένα γαϊδούρια, μουλάρια, άλογα, κατσίκια, πρόβατα, αγελάδες. Στις καλύτερες περιπτώσεις τα ζώα είναι δεμένα – εκτεθειμένα στον ήλιο – μόνο στα πόδια, στις χειρότερες και στα πόδια και στο κεφάλι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ζωή αυτών των ζώων να είναι μαρτύριο και οι καθηγητές κτηνιατρικής στους οποίους απευθυνθήκαμε το τεκμηριώνουν με επιστημονικά στοιχεία.
Συχνά στον τοπικό Τύπο των Κυκλάδων – έντυπο και ηλεκτρονικό – διαβάζουμε δημοσιεύματα τα οποία αναφέρουν ότι αν οι διώξεις, με την κατηγορία της κακοποίησης ζώου για παστούρωμα, συνεχιστούν η κτηνοτροφία θα σταματήσει. Ή ότι η παστούρα δεν είναι μαρτύριο γιατί εφαρμόζεται για αιώνες ή ότι είναι μέθοδος προστασίας των περιουσιών και της χλωρίδας του τόπου.
Όλα αυτά τα ισχυρίζονται για να μην αναδείξουν μια ουσιαστικότερη πτυχή. Κανείς δεν λέει ξεκάθαρα ότι οι κτηνοτρόφοι (επαγγελματίες και ερασιτέχνες) θέλουν να έχουν ζώα για να τα εκμεταλλεύονται για οικιακή ή πιο εντατική χρήση, αλλά δεν θέλουν να πληρώσουν για την κατασκευή κατάλληλων εγκαταστάσεων, καθώς οι ηλεκτρικοί φράκτες κοστίζουν ελάχιστα, και γιατί δεν θέλουν να πληρώνουν βοσκούς για την επιτήρηση των κοπαδιών τους.
Θυμίζω μια ανακοίνωση του Δημοτικού Συμβουλίου Άνδρου, που δημοσιεύτηκε στις 15 Μαΐου 2018, και εκεί διαβάσαμε ότι οι προτάσεις του βασίζονται στα όσα πρότεινε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Πιτροφού ο οποίος ζητάει «να μην καταργηθεί η παστούρα, διότι οι κτηματικοί χώροι δεν είναι αρκετά περιφραγμένοι ώστε ένα ζώο να μην είναι παστουρωμένο». Ενώ σε άλλο σημείο για την επίβλεψη των ιδιόκτητων ζώων τονίζει πως «δεν είναι δυνατή γιατί το 90% των ζωικών μονάδων είναι της τάξης των 5-10 ζώων και είναι ασύμφορο να υπάρχει βοσκός».
Ο πλέον επίσημος φορέας που εκπροσωπεί τους κτηνοτρόφους στην Άνδρο ουσιαστικά μας λέει ότι δεν τους συμφέρει να πληρώνουν για την επιτήρηση των ζώων γι’ αυτό και επιλέγουν να τα βασανίζουν και τα περί προστασίας του περιβάλλοντος είναι τελικά ισχυρισμοί για τους αφελείς.
Γι’ αυτό άλλωστε παντού στις Κυκλάδες βλέπουμε διαρκώς ανεπιτήρητα ζώα να κυκλοφορούν οπουδήποτε με δεμένα τα άκρα.
Το ερώτημα που προκύπτει κατ’ εμέ είναι για πόσο ακόμα αυτό θα είναι ανεκτό; Και γιατί κάποιος που δεν θέλει να πληρώνει για την προστασία του ζώου του και του κοινωνικού συνόλου τελικά να εκτρέφει ζώα.
Επίσης άλλη μια παράμετρος που σπανίως αναφέρεται από τα ΜΜΕ είναι τα τροχαία που προκαλούν τα ανεπιτήρητα ζώα, αφού αν και με δεμένα τα πόδια κυκλοφορούν οπουδήποτε με αποτέλεσμα να γίνονται και θύματα και αιτία και για θανατηφόρα τροχαία.
Το βίντεο που ετοιμάσαμε βλέπουμε κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις με παστουρωμένα ζώα τα οποία είναι κίνδυνος και φυσικά κινδυνεύουν και τα ίδια.
Επίλογος
Κλείνοντας την τοποθέτηση μου θα ήθελα να επισημάνω πως δυστυχώς είναι λίγοι οι δημοσιογράφοι οι οποίοι αναφέρονται στα δικαιώματα των ζώων και στο δικαίωμα τους στη ζωή χωρίς πόνο και χωρίς εκμετάλλευση.
Είναι λίγοι εκείνοι που αναφέρονται στη νομοθεσία και τις διεθνείς συνθήκες που τα προστατεύουν, τουλάχιστον στα χαρτιά, από την ασυδοσία του ανθρώπου.
Είναι λίγοι αυτοί που αναφέρονται στην ανάγκη να διδαχτούμε τη συμβίωση με τα άλλα πλάσματα, στην ανοχή του διαφορετικού, στην ανάγκη να αλλάξουν τα διατροφικά μας πρότυπα για λόγους ηθικής, υγείας, ενός καλύτερου μέλλοντος, ενός δικαιότερου κόσμου. Τα ζώα υφίστανται, δεν επιλέγουν, παραμένουν ανυπεράσπιστα και ο άνθρωπος είναι ο ισχυρότερος θηρευτής και ο ανεξέλεγκτος άρπαγας.
Γι’ αυτό και εμείς στο www.zoosos.gr βρισκόμαστε στο πλάι αυτών των λίγων συνανθρώπων μας, οι οποίοι παλεύουν για να βοηθήσουν τα άλλα είδη και επιδιώκουν αυτό που δεν είναι ακατόρθωτο. Υποστηρίζουμε δε με θέρμη την άποψη ότι η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης.
Θυμίζω ότι ο Τζόζεφ Πούλιτζερ είπε – πριν από αρκετές δεκαετίες – ότι «Η δημοσίευση ίσως να µην είναι το µόνο πράγμα που χρειάζεται να γίνει, αλλά χωρίς αυτή όλα τα άλλα µέσα θα αποτύχουν».
Σας ευχαριστώ θερμά που με ακούσατε, ευχαριστώ τον Δήμο Νάξου για την πρόσκληση καθώς και την προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Νάξου, Πόπη Παπανδρέου για την εμπιστοσύνη.