Σε κοιτάζει με μισόκλειστα μάτια. Δεν σου κάνει τη χάρη να κάνει χαρές, δεν υπάρχει λόγος, είσαι ένας από τους πολλούς. Οι μικροί μιμητές γύρω του κάνουν σαματά. Γαβγίζουν σε περαστικούς, περιστέρια, ενοχλητικές ρόδες αυτοκινήτων, φύλλα, περίπτερα και σιντριβάνια. Αυτός δεν τους δίνει σημασία, από τη στάση του σώματός του δείχνει πως το εγκρίνει, αν δεν το απολαμβάνει κιόλας. Το Μaalox, το φάρμακο για τα στομαχικά προβλήματα που ξεπουλάει στη χειμαζόμενη από χημικά Αθήνα, έχει ξεφτίσει από το πρόσωπό του, οι τρίχες γύρω από τα μάτια του δεν είναι άσπρες πια. Δείχνει να μην τον νοιάζει η εικόνα του. Ξεκουράζεται με μισόκλειστα μάτια. Για λίγο.
Ξαφνικά θα σηκωθεί, θα αφουγκραστεί συγκεντρωμένος την Αμαλίας, τα αφτιά του θα κινηθούν πιάνοντας ήχους που εσύ δεν μπορείς να διανοηθείς, θα ανοίξει τα μάτια για λίγο ακόμη και θα φύγει τρέχοντας. Μια μικρή, αδιάφορη πορεία Τυνησίων εμφανίζεται τέσσερα λεπτά αργότερα και πλησιάζει το Σύνταγμα. Δεν υπήρχε λόγος για ταραχή, η πορεία είναι μια μετριότητα ούτε καν λίγος σαματάς. Ενας μοτοσικλετιστής που είχε την έμπνευση να φορέσει μπλε μπουφάν και άσπρο κράνος δέχεται μια μικρή λεκτική επίθεση. Δεν μοιάζει με αστυνομικό, αλλά ποιος ξέρει σε αυτή την πόλη;
Ο Θοδωρής είναι έξι χρόνων. Περίπου 42 σε ανθρώπινα χρόνια. Γύρω από τον λαιμό του έχει γραμμένο σε μια μεταλλική ταυτότητα έναν αριθμό κινητού τηλεφώνου, το όνομά του και τίποτε άλλο. Δεν είναι άστεγος, αν και προτιμά να ζει μια ρέμπελη ζωή. Εχει σπίτι κοντά στα Εξάρχεια, το σπίτι του κύριου Αχιλλέα, ενός συνταξιούχου Αθηναίου με αγάπη στα αδέσποτα αυτής της περίεργης πόλης. Εκεί κοντά μεγάλωσε, εκεί ανδρώθηκε (προτού στειρωθεί) μέχρι να καταλάβει πως ο προορισμός του είναι ο κόσμος, η φασαρία, η μάχη και η διασημότητα. Μέχρι να αρχίσει να αλητεύει στην πλατεία Συντάγματος και – όπως όλοι οι σωστοί κινηματογραφικοί επαναστάτες – να αποκτήσει και ψευδώνυμο: Λουκάνικος, γνωστός διεθνώς ως «riot dog». Κατά κόσμον, Θοδωρής.
Ολα ξεκίνησαν το 2008. Ο Θοδωρής ήταν τριών, η πόλη παλλόταν από τις πρώτες της έντονες αστικές μάχες και ο μικρός σκύλος έβρισκε την αλήθεια του. Το παρατσούκλι Λουκάνικος ήρθε αργότερα: «Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για την έμπνευση των νονών, η αγάπη του για τα αλλαντικά είναι αταβιστική» εξηγεί ο περήφανος πατέρας. Τις Κυριακές, όλες τις Κυριακές, η Βενετία, μια κοπέλα που αγαπάει τα ζώα, αναλαμβάνει να τον ταΐσει: «Με συμπαθεί, αλλά όταν έρχομαι με το μηχανάκι του φίλου μου και φοράμε άσπρα κράνη, συνήθως μας γρυλίζει απειλητικά μέχρι να τα βγάλουμε» λέει διηγούμενη ιστορίες αγάπης και τρόμου για τον Λουκάνικο, ιστορίες που μοιάζουν με αυτή των γονιών όταν διηγούνται τα αδιάφορα κατορθώματα των παιδιών τους. Ετσι πάει όμως.
Το καλοκαίρι, αμέσως μετά την ψήφιση του Mεσοπρόθεσμου, υπήρξε μια ανησυχία από τον λαό του. Στο Internet, τον τόπο της αρχικής διασημότητάς του, τα ποστ αγωνίας για τον Λουκάνικο που έχει εξαφανιστεί και ποιος ξέρει σε τι γενετικό πείραμα υποβαλλόταν από την ελληνική Αστυνομία, αυξάνονταν ανησυχητικά. Στην πραγματικότητα ο Θοδωρής ιδιώτευε κοντά στα Εξάρχεια, στο σπίτι του, εξαντλημένος από τη διαρκή επαναστατική μάχη και αδύναμος από ισχυρές ποσότητες χημικών που είχε εισπνεύσει στις πορείες: «Δεν θέλει να κάθεται σπίτι. Μόνο για λίγο για να ορθοποδήσει. Μετά κάνει τη μικρή επανάστασή του και φεύγει. Κάθε σκύλος υποθέτω πως έχει τον χαρακτήρα του. Σε αυτόν αρέσει ο σαματάς» λέει ο κηδεμόνας του, ο κύριος Αχιλλέας, εκπρόσωπος του άλλου, του όμορφου προσώπου της πόλης, που κάθε μέρα φροντίζει τα ζώα της, μιλάει μαζί τους, τα ταΐζει όλα σε μια καθημερινή περιφερειακή βόλτα γύρω από το ιστορικό κέντρο.
Ο Μπρεχτ έχει γράψει «αλίμονο στον τόπο που έχει ανάγκη από ήρωες». Δεν χρειαζόταν ο Λουκάνικος και ο ηρωισμός του για να καταλάβουμε πως κάτι δεν πάει καλά στον δικό μας τόπο. Η ουσία, όμως, είναι πως ο Θοδωρής/Λουκάνικος είναι ένας ήρωας. Αρχικά γιατί είναι σκυλί. Και όπως ξέρουν οι παλιοί ηθοποιοί, «ένα σκυλί και ένα παιδί μπορούν να κλέψουν τη σκηνή». Ενα σκυλί συμβολίζει την αθωότητα, το αυθεντικό σύμβολο που δεν χειραγωγείται εύκολα, που ξέρει το καλό. Επίσης, η τάση των ανθρώπων να αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά στα ζώα κρατάει από παλιά. Από τον Ομηρο και τη σχέση του Οδυσσέα με τον Αργο και από την ιστορία του Χάτσικο που έγινε ταινία με τον Ρίτσαρντ Γκιρ, από την ηρωική Λάσι, την πρωτοπόρο Λάικα, τον γκαφατζή Γκούφι, τον γοητευτικά ανόητο Ραντανπλάν, τον έξυπνο Ιντεφίξ μέχρι το άγαλμα του σκύλου στη Φωκίωνος Νέγρη, μια τιμή προς έναν ανώνυμο, πιστό σκύλο, οι ιστορίες για την πίστη και τη γοητεία των συμπαθών τετράποδων είναι τόσο δημοφιλείς και ευεπίφορες στη συγκίνηση όσο ένα υγρό βλέμμα τους.
Ζούμε, όμως, περίεργες εποχές και ένα άγαλμα δεν αρκεί. Στον λογαριασμό του στο Twitter, το καλοκαίρι ο Λουκάνικος πουλούσε πνεύμα, όπως τόσο καλά ξέρουν να κάνουν οι βιρτουόζοι χρήστες του μέσου: «Μπορεί να είμαι στειρωμένος, αλλά έχω (sic) ανδρισμό» έγραφε λίγο προτού ψηφιστεί το Μεσοπρόθεσμο. Λίγο αργότερα ανέβαζε μια φωτογραφία με τον ίδιο να ανακουφίζεται σε ένα παρτέρι της πλατείας Συντάγματος. «Είναι πάντα υπέροχα να τα κάνεις έξω από τη Βουλή» έγραφε η λεζάντα. Στον λογαριασμό του στο Facebook, σε αυτόν με το απλό όνομα «Loukanikos» κάτω από τον αστείο, αλλά εύστοχο χαρακτηρισμό «Δημόσιο Πρόσωπο» 25.596 άνθρωποι δηλώνουν ηλεκτρονικά τον θαυμασμό τους. Και οι περισσότεροι δεν είναι καν Ελληνες. Κάθε ξένος δημοσιογράφος που σέβεται τα χρήματα που πληρώνει η εφημερίδα του προκειμένου αυτός να καταγράψει την ελληνική παράνοια από κοντά, στέλνει και ένα ρεπορτάζ με τον πάντα πρόθυμο για δημοσιότητα Λουκάνικο. Το αποτέλεσμα, όπως μεταφράζεται στη σελίδα, είναι πολυπολιτισμικό. Τη μία ημέρα δεκάδες άνθρωποι από την Ισπανία γράφουν επαναστατικά φιλοζωικά σχόλια. Την επομένη οι αναρτήσεις έρχονται από την Ιταλία. Υστερα από τη Χιλή. Από το Περού. Από τις ΗΠΑ. Ενα παρατεταμένο, ψηφιακό «αααχ τι γλυκό» ακούγεται από όλον τον πλανήτη προς έναν αδιάφορο για όλα αυτά σκύλο. Περίεργες εποχές.
Στα social media (ο Λουκάνικος διαθέτει εκτός από Facebook και Twitter και δικό του κανάλι στο ΥouΤube, καθώς και το διάσημο blog ebeldog.tumblr.com) τα σχόλια λένε πολλά: «Αν τον πειράξει κανείς, θα τα σπάσω όλα» γράφει κάποιος απειλώντας προκαταβολικά. «Το σκυλί έχει ένστικτο, ξέρει ποιος είναι ο καλός και ποιος ο κακός». Και ένας επαγγελματίας συνωμοσιολόγος αναρωτιέται «και αν είναι μεταμφιεσμένος ασφαλίτης, ρε παιδιά;».
Κάποια ερωτήματα είναι προβοκατόρικα: Αν ο Θοδωρής/Λουκάνικος ήταν αστυνομικό σκυλί, εκπαιδευμένο για την καταστολή, τι συναισθήματα θα προκαλούσε; Κάποια άλλα αντηχούν την κοινή λογική: Γιατί αυτός ο περίεργος σκύλος συντάσσεται με τη λαϊκή οργή και το μίσος κατά των δυνάμεων καταστολής; Ο Αντώνης Στέφας, σύμβουλος ψυχολογίας σκύλων, έχει κάποιες απαντήσεις: «Η ετικέτα “αντιστασιακό σκυλί” είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα και ουσιαστικά προβάλλει αυτό που θέλουμε να δούμε στον σκύλο. Ανεξάρτητα από το τι ακούγεται και νομίζει ο περισσότερος κόσμος, τα σκυλιά δεν είναι αγελαία ζώα, συνηθίζουν όμως να δημιουργούν χαλαρές παρέες. Αν προστάτευε το Σύνταγμα, τότε δεν θα περνούσε κανένας από εμάς από κοντά του. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει. Συνεπώς ο σκύλος, ανάλογα με το τι συμβαίνει στο περιβάλλον (στο Σύνταγμα) συμμετέχει με τον δικό του, σκυλίσιο τρόπο. Θεωρεί τη μάχη επιβράβευση». Γιατί, όμως, προβάλλουμε όλοι ανθρώπινα χαρακτηριστικά στα ζώα; «Ο ανθρωπομορφισμός και γενικότερα η προσπάθεια να ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά των σκυλιών με ανθρώπινα μέτρα και σταθμά είναι λάθος. Ο σκύλος πάντα βρίσκεται στο δίλημμα του τι είναι ασφαλές και τι μη ασφαλές. Αν νιώσει απειλή, θα προσπαθήσει να φύγει ή να πολεμήσει, ανάλογα με το ταμπεραμέντο του. Οι στολές των αστυνομικών στα μάτια ενός μικρού παιδιού μπορεί να φαντάζουν τρομακτικές, το ίδιο και στα μάτια ενός σκύλου». Ο κύριος Αχιλλέας έχει άλλη άποψη: «Απλώς του αρέσει ο σαματάς. Και είναι και ματαιόδοξος, του αρέσει η τόση αγάπη».
Και από αγάπη, άλλο τίποτα. Ο Λουκάνικος – άξιος συνεχιστής του Κανέλλου, του προηγούμενου «riot dog», που πέθανε το 2008 αφότου έγινε σύμβολο και αυτός, ήρωας του (πιο συγκρατημένου τότε) Διαδικτύου και τραγούδι από τον Στάθη Δρογώση – είναι ο σκύλος της χρονιάς, ένα από τα πρόσωπα του «Time». Για να γίνει η φωτογράφιση στο αμερικανικό περιοδικό, για να βγει η εικόνα του να ατενίζει το αύριο με μισόκλειστα μάτια σκεπτόμενου επαναστάτη, χρειάστηκε μια ξεκάθαρη εμπορική συμφωνία: Με τη βοήθεια δύο λουκάνικων, ο Θοδωρής – για τους φίλους Λουκάνικος – πόζαρε με ύφος ζεν πρεμιέ. Γιατί έτσι είναι οι σταρ, δεν δίνουν τις καλύτερες πόζες τους αμισθί. Καπιταλισμός, σε σκυλίσια μορφή.
* To άρθρο δημοσιεύθηκε στο BHMagazino στις 24 Δεκεμβρίου 2011