Yπόμνημα προς το Υπουργείο Προστασίας: προτάσεις για την εφαρμογή του Ν.4039

YΠΟΜΝΗΜΑ

της Πανελλαδικής Φιλοζωικής & Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας και της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής Ζωοφιλικών Σωματείων

Αρ.πρωτ. 246/20.5.2013

Προς τους κ.κ.:

1. Υπουργό Δημόσιας Τάξης & Προστασίας του Πολίτη
2. Αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ
3. Γενικό Επιτελάρχη της ΕΛ.ΑΣ

 

Σχετικά με: τις προτάσεις της Π.Φ.Π.Ο για την εφαρμογή του Ν. 4039/2012

Κύριοι,

Στις 16 Φεβρουαρίου 2013, η Ομοσπονδία μας μαζί με την Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος διοργάνωσε, υπό την αιγίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ημερίδα με θέμα «Τα Παρεμπίπτοντα Ζητήματα του Δικαιϊκού μας Συστήματος απέναντι στις Κοινοτικές Οδηγίες, την Εφαρμογή τους και την ευρύτερη Κοινωνική Αποδοχή: Προβλήματα που απορρέουν από την Εφαρμογή του Ν. 4039/2012».

Στην ημερίδα αναλύθηκαν όλα τα προβλήματα εφαρμογής του Ν.4039/2012 για την προστασία των ζώων, τόσο από τους Eισαγγελείς όσο και από Πανεπιστημιακούς, Συνταγματολόγους, Εγκληματολόγους κ.λπ. Εν γένει, τα προβλήματα εντοπίζονται στην εφαρμογή του νόμου, από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές και κυρίως από την ΕΛ.ΑΣ.

Μετά την εμπειρία που είχαμε από αυτή την Ημερίδα με την Ένωση Εισαγγελέων Ελλάδος, θα θέλαμε να θέσουμε τις παρακάτω προτάσεις υπόψη σας, που αφορούν τους ελέγχους καταγγελιών για κακοποιήσεις ζώων, με σκοπό την αποτελεσματική έκβασή τους.

 

Προτάσεις

Έκδοση επικαιροποιημένης εγκυκλίου της ΕΛ.ΑΣ

Η Φυσική και Πολιτική ηγεσία της Ελληνικής Αστυνομίας χρειάζεται να δίνει ιδιαίτερη σημασία στις περιπτώσεις περιστατικών κακοποίησης, βασανισμού ή άλλης βάναυσης συμπεριφοράς σε βάρος των ζώων.

Να εκδοθεί νέα, επικαιροποιημένη εγκύκλιος (αντίστοιχη των Δ/γων 4.8.2011 και 30.5.2012) η οποία θα απαιτεί τη διαρκή εγρήγορση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού των Υπηρεσιών της. Η εγκύκλιος να σταλεί  προς όλα τα αστυνομικά τμήματα της χώρας και όχι μόνο στις αστυνομικές περιφέρειες και διευθύνσεις νομών. Σαν αποτέλεσμα, αντιμετωπίζουμε συχνά άρνηση των κατά τόπους οργάνων να εφαρμόσουν τη νομοθεσία, είτε από αδιαφορία είτε από έλλειψη ενημέρωσης.

Αναφέρουμε ένα μόνο  από τα πλείστα όσα παραδείγματα σύμφωνα με καταγγελίες που μας έγιναν. Πρόκειται για το Αστυνομικό Τμήμα του Αγίου Στεφάνου, όπου ο Διοικητής κ. Ασημάκης Τουρπέτας αντί να κυνηγάει τους δράστες των κακοποιήσεων, κυνηγάει με κάθε ευκαιρία τους φιλόζωους.

Ειδικότερα, οι Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας στη γενικότερη προσπάθεια για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού να  επιλαμβάνονται των περιστατικών  βασανισμού, κακοποίησης ή θανάτωσης ζώων αυτεπάγγελτα,  κάτι το οποίο ουδέποτε πράττουν, αν και πολλές φορές έρχονται αντιμέτωποι με άπειρα τέτοια περιστατικά. Ως παράδειγμα, αναφέρουμε τα ζώα που διαβιούν σε βαρέλια γνωστά στους αλλοδαπούς ως bareldogs (βαρελόσκυλα), μια συχνότατη, απεχθής και άκρως βασανιστική κατάσταση για τα ζώα, που απαντάται κυρίως στα νησιά και τη Νότιο Ελλάδα. Μολονότι  η κατάσταση αυτή είναι γνωστή  στους αστυνομικούς  ποτέ δεν έχουν επιληφθεί από μόνοι τους παρά μόνο κατόπιν πολλών πιέσεων και καταγγελιών από  έλληνες πολίτες ή αλλοδαπούς. Το φαινόμενο των βαρελόσκυλων αποτελεί μια μελανή σελίδα  για τον πολιτισμό μας και πηγή  μποϋκοτάζ της χώρας μας από εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες χωρών της Ε.Ε., ανάλογη με την περίπτωση των δηλητηριάσεων.

Ζητάμε να εκδοθεί ειδική εγκύκλιος προς άπαντα τα αστυνομικά τμήματα της Επικράτειας για την αυτεπάγγελτη δίωξη των «ιδιοκτητών» των χιλιάδων βαρελόσκυλων, σε  χρονικό διάστημα, που εσείς θα καθορίσετε.

Ιδιαίτερης σημασίας είναι η υποχρέωση του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ για άμεση εκδήλωση ενεργειών σε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που περιέρχεται σε γνώση τους, απαντώντας εγγράφως στους καταγγέλλοντες και για αυστηρή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας (κυρίως Ν.4039/2012) με στόχο την παντελή εξάλειψη περιστατικών κακοποίησης, βασανισμού ή άλλης βάναυσης συμπεριφοράς σε βάρος των ζώων. Οι αστυνομικοί υπάλληλοι οφείλουν να γνωρίζουν τη διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις.

 

 

Η ΕΛ.ΑΣ απαιτείται να επιζητά τη συνεργασία με τις φιλοζωικές οργανώσεις και τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να μηδενιστούν τα περιστατικά κακοποίησης των ζώων, καθώς και να ζητά με κάθε τρόπο υποβοήθηση του έργου της και άμεση εξέταση των καταγγελιών από μη κυβερνητικές οργανώσεις, φιλοζωικά σωματεία, μεμονωμένους πολίτες τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.

Να εκδοθεί διαταγή από κάθε Αστυνομικό Διευθυντή της χώρας να επικοινωνεί με τα τοπικά φιλοζωικά σωματεία ή οργανώσεις για τον καθορισμό συγκεκριμένου οργάνου πουθα επιλαμβάνεται των θεμάτων σχετικών με τα ζώα, όπως γίνεται ήδη σε κάποιες περιοχές. Για παράδειγμα, ο Αστυνομικός Διευθυντής Ηρακλείου έστειλε διαταγή σε ολα τα αστυνομικά τμήματα να συνεργαστούν με μέλος της Ομοσπονδίας μας.

 

Απαραίτητη σε περιπτώσεις θανάτωσης είναι η παρουσία κτηνιάτρου στον τόπο του εγκλήματος. Το περιβάλλον, οι συνθήκες, καθώς και το παραμικρό ίχνος που μπορεί να περισυλλεγεί, είναι κρίσιμο για την έκβαση της υπόθεσης. Σε περιπτώσεις τραυματισμού το ζώο θα πρέπει να οδηγείται σε κτηνίατρο, ο οποίος θα γνωμοδοτεί και θα συντάσσει τη σχετική γνωμάτευση. Η σημασία της σωστής έκθεσης καταδεικνύεται και από την τεραστία σημασία που δίνουν τα δικαστήρια σε αυτές, καθώς αποτελούν αδιάσειστα στοιχεία και δεν μπορούν να καταρριφθούν. Επιπλέον, σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων η συλλογή από τα αρμόδια προανακριτικά όργανα δολωμάτων, καθώς και η παραγγελία για κτηνιατροδικαστική εξέταση εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την ακεραιότητα και αξιοπιστία αυτών, με την αποστολή των δειγμάτων αρμοδίως  στα εξής εργαστήρια: α) Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και β) Ινστιτούτο Βιοχημείας, Τοξικολογίας και Διατροφής Ζώων (ΙΒΙΤΟΔΙΖ) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

 

Η εγκλύκλιος του Αρείου Πάγου (βλ. συνημμένο) διευκρίνησε τις πολλές ασάφειες και απορίες που δημιουργήθηκαν με την ψήφιση του Ν.4039/2012 εξαιτίας των διατυπώσεων, σχετικά με το ποιο όργανο (ΕΛ.ΑΣ. ή Δημοτική Αστυνομία) έχει την αρμοδιότητα να επεμβαίνει στα ζητήματα κακοποίησης των ζώων είτε της παθητικής (μη τήρηση των κανόνων ευζωίας) είτε της ενεργητικής (πυροβολισμός, κρέμασμα, δηλητηρίαση, πνιγμός κ.λπ.). Συγκεκριμένα αναφέρει:

«Εκτός από την έννοια της ενεργητικής κακοποίησης, αντιληπτό καθίσταται το γεγονός ότι στην έννοια της παθητικής κακοποίησης του άρθρου 16 του ν.4039/12 ή του άρθρου 1 του ν.1197/81 ο οποίος δεν έχει καταργηθεί εισέτι, περιλαμβάνονται ενδεικτικά , η έλλειψη καταλύματος, το ακατάλληλο κατάλυμα ή τα στενά κλουβιά, η μόνιμη αλυσόδεση, η ακατάλληλη τροφή, η μόνιμη παραμονή σε μπαλκόνια, ταράτσες, η έλλειψη νερού ή νερού μη κατάλληλου, χώροι μη στεγνοί και καθαροί, προστατευόμενοι από τις καιρικές συνθήκες, η έλλειψη φροντίδας για κτηνιατρική περίθαλψη σε περίπτωση ασθενειών τους, αλλά και τον τακτικό εμβολιασμό και την αποπαρασίτωσή τους, η έλλειψη καθημερινής άσκησης και περιπάτου».

Εκτός των ανωτέρω, η κατηγοριοποίηση του Αστυνόμου Β’ – Κτηνιάτρου κου Απόστολου Περιστέρη ως ακολούθως, είναι ευλόγως χρήσιμη και διαφωτιστική.

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ: Μη αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά που εσκεμμένα προκαλεί ανώφελο πόνο, ταλαιπωρία ή άγχος και/ή θάνατο ενός ζώου.

Ενεργητική:

κακόβουλη πρόθεση, σκοπιμότητα,

ενδείξεις ψυχολογικής διαταραχής του δράστη

παθητική:

αμέλεια, ανεπαρκής φροντίδα, στέγαση,

 

1- ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ  (εκούσια ή ακούσια)

Α) ενεργητική κακοποίηση

• δηλητηρίαση
•  πυροβολισμός
•  ακρωτηριασμός
•  πνιγμός
•  ασφυξία
•  πρόκληση εγκαύματος
•  επίθεση & άσκηση βίας – κτηνωδία
•  εγκατάλειψη
•  περιορισμός κινητικότητας
•  παγίδευση

κακοποίηση (ή «κακομεταχείριση»)

•  τρομοκράτηση με πυροτεχνήματα
•  κακές συνθήκες μεταφοράς
•  λανθασμένες τεχνικές εκπαίδευσης

Β) παθητική (αμέλεια ή αδιαφορία)

•  έλλειψη τροφής & νερού
•  έλλειψη κτηνιατρικής φροντίδας
•  έλλειψη υγιεινής
•  έλλειψη στέγασης
•  έκθεση σε ακραίες καιρικές συνθήκες
•  γενική αμέλεια

Γ) κακοποίηση με εμπορική εκμετάλλευση

•  κυνομαχίες & διάφοροι αγώνες με στοιχήματα
•  αθλήματα & τσίρκο
•  συγγενική αναπαραγωγή
•  ανεξέλεγκτος πειραματισμός
•  επίπονη εργασία

2- ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ (εκούσια ή ακούσια)

•  ενεργητική: υποβολή σε φόβο, αγωνία, άγχος, απομόνωση
•  παθητική:στέρηση αγάπης και στοργής, έλλειψη ψυχαγωγικών ερεθισμάτων

 

Η ΕΛΑΣ πρέπει να εξετάζεται άμεσα και με προσοχή κάθε είδους πληροφορία – καταγγελία, απ’ όπου και αν προέρχεται, συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτύου, αναφορικά με περιστατικά θανάτωσης- κακοποίησης – κακομεταχείρισης ζώων, προβαίνοντας στη συνέχεια στις απαραίτητες αστυνομικές και δικονομικές ενέργειες κατά παντός υπαιτίου.

Οι  Υπηρεσίες της Αστυνομίας να συνεργάζονται με την Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Υπηρεσίας Οικονομικής Αστυνομίας & Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για τις, μέσω διαδικτύου, παρεχόμενες πληροφορίες – καταγγελίες και διακίνηση υλικού σχετιζόμενου με το εν λόγω αντικείμενο.

Βάσει του Ν. 40939, άρθρο 16 παρ. β απαγορεύεται, εξαιρουμένων των περιπτώσεων κινηματογραφικών ταινιών και γενικότερα οπτικοακουστικού υλικού εκπαιδευτικού προσανατολισμού, η πώληση, εμπορία και παρουσίαση – διακίνηση μέσω διαδικτύου οποιουδήποτε οπτικοακουστικού υλικού, όπως βίντεο ή άλλου είδους κινηματογραφικού ή φωτογραφικού υλικού στα οποία απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εναντίον ζώου, καθώς και σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ ζώων ή μεταξύ ζώου και ανθρώπου με σκοπό το κέρδος ή τη σεξουαλική ικανοποίηση ατόμων που παρακολουθούν ή συμμετέχουν σε αυτά. Στην ανωτέρω απαγόρευση συμπεριλαμβάνεται και η περίπτωση της μονομαχίας μεταξύ ζώων.

Οι παραβάτες των διατάξεων των παραγράφων α’ και β’ του άρθρου 16 τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες (5.000) έως δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ.

Στο άρθρο 12 παρ.1, 2 και 3 προβλέπεται η απαγόρευση χρησιμοποίησης κάθε είδους ζώου σε κάθε είδους θεάματα και άλλες συναφείς δραστηριότητες. Οι παραβάτες των διατάξεων του άρθρου αυτού τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι δύο έτη και με χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες (5.000) έως δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ.

Να προγραμματιστούν διαλέξεις στα Τ.Δ.Α ανά τη χώρα για ευαισθητοποίηση, αλλά και εκπαίδευση σε θέματα εγκληματολογικής έρευνας και επιβολής του νόμου από αστυνομικούς εκπαιδευμένους στο αντικείμενο.

Να διοργανωθούν ημερίδες στις έδρες των δεκατεσσάρων περιφερειών της ΕΛ.ΑΣ, στις οποίες θα συμμετέχουν Διοικητές Τμημάτων δικαιοδοσίας τους για ενημέρωση σε θέματα κακοποίησης, μνημονίου ενεργειών και εφαρμογή του νόμου.

 

Να δημιουργηθεί πρότυπο Αστυνομικό Τμήμα Δίωξης Εγκληματικότητας κατά των ζώων, έχοντας ως μοντέλα τα αντίστοιχα της Αυστραλίας, της Νοτίου Αφρικής και των Η.Π.Α, καθώς και τον υπό ίδρυση θεσμό της Αστυνομίας ζώων στην Ολλανδία. Να τεθεί ο προβληματισμός της δημιουργίας στην ΕΛ.ΑΣ ειδικού σώματος με την επωνυμία Αστυνομία Ζώων ή η ένταξή του σε κάποιο από τα ήδη υπάρχοντα ειδικά σώματα.

 

Εντεταλμένος Αστυνομικός αρμόδιος αρμόδιος για τα θέματα ζώων

 

Να ξεκινήσει συνεργασία της ΕΛ.ΑΣ και των Πανεπιστημίων -Τμημάτων Κτηνιατρικής, για την εκπόνηση μελετών σχετικά με τους τύπους νέας εγκληματικότητας κατά των ζώων, όσο και τη λεπτομερή καταγραφή των κακοποιήσεων. Λεπτομερή διερεύνηση των περιστατικών (νεκροψίες, νεκροτομές) για το σωστότερο και πληρέστερο σχηματισμό δικογραφιών που σχετίζονται με την κακοποίηση.

 

Κύριοι,

Ευελπιστούμε ότι οι ως άνω προτάσεις μας θα ληφθούν σοβαρά υπόψη εκ μέρους σας και θα υλοποιηθούν άμεσα.

Με εκτίμηση

Για την

Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία και την

Πανελλαδική Συντονιστική Επιτροπή Ζωοφιλικών Σωματείων

Η Πρόεδρος: Αναστασία Μπομπολάκη

Η Αντιπρόεδρος: Μάριζα  Χριστοδούλου

Η Γραμματέας: Μαρία Χουστουλάκη

Στοιχεία επικοινωνίας: Αναστασία Μπομπολάκη, τηλ. 6976489349 (12:00-14:00 και 20:00-22:00)

 

Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε τον κ. Απόστολο Περιστέρη, Αστυνόμο Β’, Κτηνίατρο και υποψήφιο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την πολύτιμη βοήθειά του στη διατύπωση των προτάσεών μας.