της Τερέζας Βαλαβάνη, Ψυχολόγου
Αποκομμένοι από την φύση οι άνθρωποι των μεγάλων αστικών κέντρων, συχνά αποξενωμένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά και από την ζεστασιά και οικειότητα της ζωής μέσα σε μεγάλες οικογένειες, όπως υπήρχαν ακόμα στην Ελλάδα μέχρι την δεκαετία του ’50, επιλέγουν ολοένα και συχνότερα την συντροφιά ενός ζώου, που εντάσσεται σαν μέλος στην οικογένεια ή υποκαθιστά πολλές φορές το παιδί, τον σύντροφο, τον φίλο. Παρότι η ποικιλία των κατοικίδιων ζώων είναι μεγάλη, θα επικεντρωθώ στις γάτες και στους σκύλους, τους επικρατέστερους πλέον συγκάτοικους του ανθρώπου.
Οι γάτες εξημερώθηκαν πριν 3.500 χρόνια για να προστατεύουν τα αποθηκευμένα τρόφιμα από τις εισβολές των τρωκτικών. Τις συναντάμε να λατρεύονται σαν θεότητες για 2.000 στην Αρχαία Αίγυπτο και σαν φύλακες θησαυρών στους ναούς του Θιβέτ. Οι Φοίνικες μέσα από το εμπορικό τους δαιμόνιο ξεκίνησαν επικερδές λαθρεμπόριο με γάτες μεταφέροντας τις σε όλη την Ευρώπη. Νομοθετικά οι γάτες αρχικά προστατευόταν με αυστηρές ποινές, γιατί ήσαν εξαιρετικά χρήσιμα ζώα κατά τον Μεσαίωνα, που οι αρουραίοι μετέφεραν τον υιό της πανούκλας, ξεκληρίζοντας πληθυσμούς ολόκληρων πόλεων. Μαζί με το κυνήγι των μαγισσών η εκκλησία ξεκίνησε και ένα πρωτοφανές κυνήγι εξόντωσης όχι μόνο των γυναικών που θεωρήθηκαν μάγισσες, αλλά και των συμπαθητικών τετράποδων, που κατηγορήθηκαν σαν συνεργοί του διαβόλου. Χιλιάδες γάτες τότε μαρτύρησαν, γδάρθηκαν, σταυρώθηκαν, κάηκαν, γκρεμίστηκαν από καμπαναριά εκκλησιών.
Η γάτα σε αντίθεση με τον σκύλο, ενώ αντιμετωπίζει κι εκείνη το αφεντικό της σαν ψευδογονέα, έρχεται, τρίβεται, απαιτεί χάδια και τροφή, ταυτόχρονα διατηρεί την αγριάδα και την ανεξαρτησία της. Την δυνατότητα να δαγκάσει ή να τσαγκρουνίσει το χέρι που την ταΐζει. Η γάτα είναι δισυπόστατη, αμφίνους, γι’ αυτό μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα στην άγρια ζωή, εάν εγκαταλειφθεί. Συνηθίζει να κάθεται σε μέρη του σπιτιού επιβαρυμένα με υπόγειες επιβλαβείς ακτινοβολίες και να τις μεταμορφώνει σαν ενεργειακός μετασχηματιστής. Όταν θρονιάζεται στην αγκαλιά ενός στρεσαρισμένου ή άρρωστου ανθρώπου, λειτουργεί επίσης θεραπευτικά, μετασχηματίζοντας την αρνητική ενέργεια και επιφέροντας βαθειά θεραπεία και χαλάρωση. Σε αντίθεση με την γάτα ο σκύλος συνηθίζει να κάθεται μόνο σε μέρη καθαρά και ασφαλή για τον άνθρωπο όσον αφορά τις υπόγειες ακτινοβολίες. Μέρη όπου είναι απόλυτα ασφαλή να τοποθετήσουμε το προσκέφαλο μας ή τον αγαπημένο μας καναπέ.
Η εξημέρωση των λύκων κράτησε χιλιάδες χρόνια, μέχρι να μετατραπεί ο άγριος κυνηγός της στέπας στον πιο πιστό φίλο του ανθρώπου. Στηρίχθηκε όπως όλες οι ανταλλακτικές σχέσεις, στην ύπαρξη αμοιβαίων πλεονεκτημάτων και κυρίως στην διατροφική εξάρτηση. Οι λύκοι σαν ζώα αγέλης διακρίνονται από άριστα οργανωμένη κοινωνική ζωή. Κάποιοι μεμονωμένοι λύκοι –παρίες άρχισαν να συνυπάρχουν με τους κυνηγούς . Κάποια ορφανά κουτάβια υιοθετήθηκαν και έμαθαν να κερδίζουν το φαγητό τους, παραδίδοντας το κυνήγι στα αφεντικά τους και ξεχνώντας σταδιακά την λυκίσια τους φύση. Έτσι υπογράφηκε πριν χρόνια το άγραφο συμβόλαιο μεταξύ ανθρώπου και εξημερωμένου λύκου. Ο άνθρωπος θα τον προστάτευε, θα του παρείχε νερό και τροφή, ενώ ο λύκος, που μετατράπηκε σε σκύλο, θα εκτελούσε για εκείνον ποικίλα καθήκοντα. Κυρίως σαν φύλακας, ποιμένας, κυνηγός, ζεστή κουβέρτα για τις κρύες νύχτες του Χειμώνα, αλλά και σαν μεταφορέας φορτίων και ελκήθρων. Σε πρωτόγονες φυλές ακόμα και σαν νταντά μικρών παιδιών, καθαριστής των αφοδεύσεων, αλλά και αναμεταδότης πληροφοριών, ιδιαίτερα όσον αφορά θανάσιμους κινδύνους και φυσικές καταστροφές.
Ένα εξαιρετικά αξιόλογο πακέτο υπηρεσιών λοιπόν, αφού τόσα πολλά συνδυάζονται σε ένα! Ο σκύλος μπορούσε να επιδείξει εργατικότητα, επινοητικότητα, πίστη και αυτοθυσία, αλλά και να χρησιμεύσει ο ίδιος σαν πηγή τροφής σε περιόδους λιμού ή να θυσιαστεί σαν προσφορά στους θεούς, όπως στην Αρχαία Ελλάδα που συνήθιζαν να προσφέρουν σκυλιά στην Εκάτη. Παραδοσιακή κυνοφαγία συνεχίζεται ακόμα στις μέρες μας παρά τις διεθνείς διαμαρτυρίες σε περιοχές της Κίνας και της Ν.Α. Ασίας. Διαπιστώνουμε λοιπόν μέσα από τις διαδρομές της ιστορίας, ότι τα σκυλιά είναι διαχρονικά τα πιο στενά συνδεδεμένα και τα πιο σκληρά εργαζόμενα ζώα προς όφελος του ανθρώπου. Παραδοσιακά τον βοηθούν στο κυνήγι, φυλούν την περιουσία του και τα κοπάδια του, τον υπερασπίζονται με την ζωή τους, κάνουν παρέα σε μικρά παιδιά, ηλικιωμένους ασθενείς και ανάπηρους, εξολοθρεύουν ανωφελή ζώα, χρησιμεύουν σαν υποζύγια για έλκηθρα, ζωντανές κουβέρτες στους νομάδες, στις μέρες μας καθοδηγούν τυφλούς, συνεργάζονται σαν διασώστες σε φυσικές καταστροφές, συλλαμβάνουν σαν καλά εκπαιδευμένοι βοηθοί της αστυνομίας εγκληματίες και εμπόρους ναρκωτικών, κερδίζουν βραβεία σε καλλιστεία, τρέχουν σε κούρσες.
Σαν ευχαριστώ οι άνθρωποι δεν διστάζουν να τα χρησιμοποιούν σε μεγάλη κλίμακα στο όνομα της επιστημονικής προόδου σε ανηλεή πειράματα. Σε μεγάλης αγριότητας, αιματηρές, παράνομες, αλλά εξαιρετικά επικερδείς κυνομαχίες. Να ικανοποιούν εις βάρος τους διεστραμμένα σεξουαλικά γούστα, κρατώντας τα έγκλειστα και εκδίδοντας τα μαζί με άλλα αβοήθητα ζώα, σε νόμιμους οίκους ανοχής για κτηνοβάτες. Να τα εγκαταλείπουν, όταν δεν τους είναι πλέον χρήσιμα σαν κατοικίδια και να τα αφήνουν να λιμοκτονούν, να πέφτουν θύματα βασανισμών, μαζικής εξόντωσης ή τροχαίων σαν αδέσποτα στους δρόμους των μεγαλουπόλεων. Να φυλακίζονται σε κυνοκομεία, που θυμίζουν συχνά στρατόπεδα συγκέντρωσης και ενίοτε να θανατώνονται εκεί σαν αζήτητα με ευθανασία. Να συλλαμβάνονται μαζικά από τους δρόμους, να γδέρνονται ζωντανά και να καταβροχθίζονται σε νόμιμες γιορτές της φρίκης.
Μήπως λοιπόν εδώ ισχύει το οξύμωρο σχήμα, ότι όχι μόνο ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο ο μεγαλύτερος λύκος (homo homini lupus), αλλά και ότι ο άνθρωπος είναι και για τον αποδεδειγμένα πιο πιστό του φίλο, τον σκύλο, ο μεγαλύτερος και αγριότερος λύκος; Πάνω στα σκυλιά ξεσπά όχι μόνο η συχνά αρρωστημένη και φανατική «αγάπη» των λεγόμενων φιλόζωων, αλλά και το πιο τυφλό μίσος και η διαστροφή των πιο βίαιων και διαταραγμένων συνανθρώπων. Είναι γνωστό ότι στατιστικά στυγνοί εγκληματίες και φονιάδες, που καταλήγουν να βιάζουν και να κατακρεουργούν ανθρώπους, ξεκινούν στην παιδική και εφηβική τους ηλικία την καριέρα τους στην εγκληματικότητα βασανίζοντας και φονεύοντας αδέσποτα, ανυπεράσπιστα ζώα.
Η ακαταμάχητη ανάγκη για συναισθηματικό δέσιμο και τυφλή υπακοή του σκύλου προς τον άνθρωπο, έχει να κάνει με το ότι σαν ζώο της αγέλης, τον αποδέχεται σαν ψευδογονέα του και ιεραρχικά ανώτερο του. Γι’ αυτό τα αδέσποτα σκυλιά δημιουργούν αυθόρμητα πολλά μαζί αγέλες και επιστρέφουν συχνά στα πιο άγρια ένστικτα της λυκίσιας τους φύσης, φροντίζοντας από κοινού τις ανάγκες επιβίωσης τους. Πόσες φορές μας ακολουθεί ένα αδέσποτο κατά πόδας, επειδή το χαϊδέψαμε ή το ταΐσαμε, κοιτάζοντας μας έντονα στα μάτια και εκλιπαρώντας μας κυριολεκτικά να το υιοθετήσουμε, να το συμπεριλάβουμε στην ανθρώπινη οικογένεια μας; Και συνήθως αυτά τα ζώα αποδεικνύονται τα καλύτερα! Δεν μετανιώνουμε, εάν τα προτιμήσουμε. Παρότι πολλά από αυτά έχουν αποκτήσει αγριότητα, φοβίες και καχυποψία λόγο των κακοποιήσεων που μπορεί να έχουν υποστεί από προηγούμενα βάρβαρα αφεντικά ή την σκληρότητα της ζωής στον δρόμο. Η σταθερή αγάπη και αφοσίωση μας έχει την δύναμη να τα κάνει να επανέρθουν σε κατάσταση ισορροπίας και εμπιστοσύνης, να επουλώσουν τα ψυχικά τους τραύματα, να εξημερωθούν εκ νέου, να μας επιβραβεύσουν με απόλυτη αφοσίωση και υπακοή.
Εύκολα τα σκυλιά γίνονται μέλη μιας ανθρώπινης οικογένειας και συμμετέχουν σε όλες τις βασικές δραστηριότητες της. Σε άκληρα ζευγάρια υποκαθιστούν τα παιδιά. Επειδή όλοι μας συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με τον χαρακτήρα μας, μπορεί κανείς σ’ αυτές τις περιπτώσεις να διαπιστώσει όλη την ποικιλότητα διαφορετικών γονικών μοντέλων, από υπερπροστασία, αποπνικτική αγάπη και παραχάιδεμα έως άσκηση υπερβολικής εξουσίας, που μπορεί να φτάσει έως και την ψυχοσωματική κακοποίηση, ακριβώς όπως με τα ανθρώπινα παιδιά.
Και όταν ο ένας από τους δύο στο ζευγάρι πεθάνει, το ζώο-παιδί συμμετέχει ενεργά παρηγορητικά στο πένθος και συχνά υποκαθιστά τον εκλιπόντα σύντροφο. Δεν είναι λίγες οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις σκυλιών που θρηνούν και πενθούν για όλη την υπόλοιπη ζωή τους τον τεθνεώτα. Πολύ γνωστή είναι η ιστορία του Χάτσικο στην Ιαπωνία, που γυρίστηκε και ταινία, έγινε και μνημείο αφοσίωσης, που περίμενε για χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του στον σταθμό του τραίνου τον χαμένο του κύριο. Η Μπέλλα το κυνηγόσκυλο του παππού μου, πέθανε από ασιτία, αρνούμενη τροφή, στα πόδια του κρεβατιού του, όταν εκείνος αρρώστησε βαριά, λόγω του πρόωρου θανάτου του γιού του Απόλλωνα. Γάτες και σκύλοι πενθούν και την απώλεια άλλων ζώων με τα οποία μεγαλώνουν, αλλά και των παιδιών τους, όταν εμείς τους τα παίρνουμε. Οι γάτες – μανάδες ψάχνουν για μέρες στο σπίτι νιαουρίζοντας γοερά, ψάχνοντας να τα βρουν.
Εάν σκεφτούμε ότι τα κατοικίδια ζώα που μοιραζόμαστε μαζί τους μια κοινή ζωή, βάζοντας τα σε ρόλο παιδιού, αδελφού ή συντρόφου, έχουν συνήθως το 1/5 προσδόκιμο ζωής σε σχέση μ’ εμάς, βλέπουμε ότι τελικά τα ζώα αυτά έρχονται να μας διδάξουν μέσα από την αναπόφευκτη απώλεια τους, το θέμα της φθοράς και της παροδικότητας των πάντων. Περνάμε λόγο της συμβίωσης μαζί τους τις ίδιες αγωνίες όπως με τ’ άλλη ανθρώπινα μέλη της οικογένειας μας, όταν αρρωσταίνουν, παθαίνουν ατυχήματα, ζευγαρώνουν, γεννούν, πεθαίνουν. Μας διδάσκουν ότι η αγάπη μας θα πρέπει να διακατέχεται από το πνεύμα της ελευθερίας και να μην είναι εξαρτητική. Διδάσκουν στα παιδιά μας, συχνά σε τρυφερή παιδική ηλικία, ότι όλους μας στην γωνία μας περιμένει ο θάνατος και τα προετοιμάζουν για τον θάνατο του παππού και της γιαγιάς και ίσως ακόμα πιο στενών κι αγαπημένων ατόμων. Συχνά παιδία θρηνούν την απώλεια ενός κατοικίδιου με μεγαλύτερη σφοδρότητα απ’ ότι τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου.
Τα παιδιά και ιδιαίτερα τα μοναχοπαίδια ανταλλάσουν πολλά συναισθήματα με τις γάτες και τους σκύλους του σπιτιού. Εκφράζουν αγάπη, ζήλεια, ανταγωνισμό, οργή, θυμό, αλληλεγγύη, προστατευτικότατα, φροντίδα. Παίζουν μαζί τους, τσακώνονται και θυμώνουν, προβάλλουν πάνω τους παρόμοια συναισθήματα όπως με τα αδέλφια τους. Και φυσικά είναι απαρηγόρητα εάν τα απολέσουν. Μαθαίνουν να αποκτούν υπευθυνότητα όταν αναγκάζονται να τα φροντίσουν. Να τα ταΐσουν, να τα βγάλουν βόλτα. Αποκτούν τις πρώτες εμπειρίες σαν φροντιστές όχι μιας κούκλας ή ενός γούνινου, αλλά ενός ζωντανού πλάσματος που χαίρεται, λυπάται, αγαπά, ζηλεύει, απαιτεί, υποχωρεί, πεινά και πονά, χαλαρώνει και εμπιστεύεται, ενός πλάσματος που αντιδρά παρόμοια με τους ανθρώπους, μόνο που δεν μιλά την ανθρώπινη γλώσσα. Δείχνει με το βλέμμα και την στάση του σώματος όλα του τα συναισθήματα. Παιδιά που μεγαλώνουν με ζώα, μαθαίνουν να μοιράζονται και να προστατεύουν, έχουν υψηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη, γίνονται καλύτεροι φίλοι, σύντροφοι, γονείς. Μαθαίνουν να σέβονται την διαφορετικότητα των όντων και την ολότητα της φύσης, αποκτούν οικολογική συνείδηση.
Για μοναχικά άτομα με κλειστό εσωστρεφή χαρακτήρα και αντικοινωνική συμπεριφορά η παρέα ενός κατοικίδιου στο σπίτι είναι συχνά η μοναδική παρέα, το μοναδικό ζωντανό πλάσμα, με το οποίο λειτουργούν συναισθηματικά και γεφυρώνουν την αβάσταχτη συχνά αίσθηση μοναξιάς και την έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας. Αυτή η πρακτική, ενώ κυρίως λειτουργεί εξισορροπητικά, μπορεί όμως να οδηγήσει και σε εκκεντρικές, ακραίες και ανισόρροπες συμπεριφορές. Όλο και σε κάποια γειτονιά θα έχουμε ακούσει για την παράξενη κυρία που έχει γεμίσει το σπίτι της με γάτες ή τον μοναχικό κύριο που συμβιώνει στο σαλόνι του με μια αγέλη αδέσποτων σκύλων. Αυτοί οι άνθρωποι συχνά αρπάζουν ακόμα και δεσποζώμενα κατοικίδια της γειτονιάς ή μαζεύουν με το ζόρι τα αδέσποτα για να τα φυλακίσουν σε τέσσερεις τοίχους, σε εξαιρετικά ανθυγιεινά και ακατάλληλα, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τα ζώα, περιβάλλοντα.
Επίσης ανάμεσα στους φιλόζωους εθελοντές που καταναλώνουν ατέλειωτες ώρες σε οργανώσεις και εκστρατείες υπέρ της σωτηρίας και στείρωσης των αδέσποτων, μπορούμε να βρούμε κάποιους με διαταραγμένες προσωπικότητες. Άτομα πληγωμένα κατά τα παιδικά τους χρόνια από δυσλειτουργικές ή κακοποιητικές οικογένειες, που καταφεύγουν στην ψευδαίσθηση ότι σώζοντας τα ορφανά σκυλιά ή γατιά του δρόμου, διασώζουν, θεραπεύουν κάθε φορά κι ένα πληγωμένο κομμάτι του δικού τους ταλαιπωρημένου και φοβισμένου έως και εξοργισμένου, ως προς τους ανθρώπους, εαυτού.
Στον αντίποδα αυτών βρίσκονται οι κακοποιητές ζώων, που συμπεριφέρονται με μεγάλη ωμότητα και βαρβαρότητα, εκφοβίζοντας και ταλαιπωρώντας αφάνταστα το δικό τους ζώο, φωνάζοντας, βρίζοντας, χτυπώντας, βασανίζοντας, κρατώντας το συνεχώς δεμένο ή φυλακισμένο, στερώντας του νερό, φαγητό χάδι, σκιά ή ζεστασιά. Ας θυμηθούμε τα βαρελόσκυλα της Κρήτης, που παρά τους νέους νόμους, ακόμα βρίσκουμε αρκετά να ταλαιπωρούνται καθημερινά στην κρητική ύπαιθρο. Κακοποιητές ζώων, άνθρωποι που τα κλωτσούν, τους πετάνε φόλες, τα κρεμάνε σε δέντρα, έχουν συνήθως υπάρξει στα παιδικά τους χρόνια κι εκείνοι κακοποιημένα παιδιά, ταυτισμένα με τον κακοποιητή τους. Ενώ πολλοί ακραίοι φιλόζωοι όπως είπαμε είναι αντιθέτως ταυτισμένοι, μέσα από την δική τους προσωπική τραυματική εμπειρία, με τα θύματα της κακοποίησης.
Χρόνια ασθενείς και ανάπηροι άνθρωποι, που στερούνται πολλές χαρές της ζωής, ευεργετούνται ιδιαίτερα από την συντροφιά των κατοικιδίων. Είναι γνωστή η στενή σχέση ανάμεσα σε τυφλούς και τους εκπαιδευμένους σκύλους-οδηγούς, που τους επιτρέπουν με μεγάλη ασφάλεια να κυκλοφορούν στους δρόμους και ν’ απολαμβάνουν μια ανεξαρτησία από την βοήθεια των οικείων τους. Αυξάνονται τα νοσοκομεία της Ευρώπης, που επιτρέπουν σε ζώα να επισκέπτονται ασθενείς και ιδιαίτερα παιδιά, έχοντας αποδεχτεί το σημαντικό συναισθηματικό όφελος αυτής της αλληλεπίδρασης. Παράλυτοι σε καροτσάκια απολαμβάνουν την παρέα και το παιχνίδι με τον σκύλο τους ή την βελούδινη επαφή με την γάτα τους. Τόσο γι’ αυτήν την ευπαθή κατηγορία, όσο και για μοναχικούς ή εγκαταλελειμμένους ηλικιωμένους, η στενή επαφή μ’ ένα κατοικίδιο ζώο μπορεί να βελτιώσει αισθητά την ποιότητα ζωής, να ενισχύσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα, να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής. Η δημιουργία σχέσεων αγάπης και αμοιβαίας αλληλεπίδρασης μόνο όφελος μπορεί να έχει και για τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές.
Δίπλα στους άστεγους, που ολοένα μεγαλώνουν σαν ευπαθή ομάδα στην εποχή της κρίσης, συχνά αντικρίζουμε ένα σκύλο να τους συνοδεύει στην άγρια ζωή του δρόμου. Ένα δικό τους σκυλί, το μόνο που τους απέμεινε όταν τα έχασαν όλα από μια παλιότερη νοικοκυρεμένη ζωή ή έναν νέο φίλο και σύντροφο των δρόμων. Κι εκείνος αδέσποτος, διατεθειμένος να μοιραστεί μαζί τους τους κινδύνους του δρόμου. Να τους προστατεύσει από επιθέσεις. Να μοιραστούν μαζί του το λιγοστό τους φαγητό. Να τους ζεστάνει τις κρύες βροχερές νύχτες. Να τους ακολουθήσει στις περιπλανήσεις τους. Να τους συντροφεύσει στην αγωνία της επιβίωσης. Η ιστορία του γάτου Μπομπ στην Αγγλία, που έσωσε κυριολεκτικά και έκανε διάσημο το αφεντικό του, που υπήρξε άστεγος, άνεργος και αλκοολικός, έγινε best-seller και ταινία, εξαιρετικά συγκινητική και διδακτική για την αλληλεπίδραση ανθρώπου και ζώων μέσα στο παράταιρο και αποξενωτικό και για τους δύο μοντέλο της ζωής σε μια απρόσωπη μεγαλούπολη.
Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά στις σχέσεις του με τους ανθρώπους και τα ζώα σύμφωνα με τον χαρακτήρα του. Σχιζοειδείς μπορούν να εμπιστευτούν πιο εύκολα ένα ζώο από ένα άνθρωπο, κρατάνε όμως και μαζί του συνήθως συναισθηματικά αποστάσεις ασφαλείας, αφού το μεγαλύτερο τους θέμα είναι ο φόβος μπροστά στο συναίσθημα της αγάπης. Μπορούν να επιδείξουν σκληρότητα ή παγερότητα. Μπορεί ενώ το ταΐζουν ή φροντίζουν για την υγεία του, να το παραμελήσουν συναισθηματικά. Να μην το χαϊδεύουν ή να μην ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές του ανάγκες. ΟΙ καταθλιπτικοί χαρακτήρες αντιθέτως μπορεί να «πνίξουν» από αγάπη το ζώο τους, όπως άλλωστε και τα παιδιά τους. Τα προσωποποιούν, τα ντύνουν σαν να είναι κούκλες, εκτονώνουν όλη τους την ανάγκη για τρυφερότητα σ’ αυτά, τους συμπεριφέρονται σαν να είναι κανονικά παιδιά ή σύντροφοι τους. Εάν τα χάσουν είναι απαρηγόρητοι και πολλές φορές αρνούνται να τα αντικαταστήσουν, γιατί διατηρούν ένα πένθος διαρκείας και δεν χωράει ένα νέο ζώο στην καρδιά τους.
Οι ψυχαναγκαστικοί χαρακτήρες είναι τα άτομα που εκπαιδεύουν τέλεια τον σκύλο τους να υπακούει σε διάφορες εντολές τυφλά και τον επιβραβεύουν ιδιαίτερα εάν επιδεικνύει απόλυτη υπακοή και αφοσίωση. Τον φροντίζουν άψογα! Το ίδιο φυσικά κάνουν και με τα παιδιά τους. Δεν ανέχονται καμιά παρέκκλιση, εξαγριώνονται και μπορούν να γίνουν τιμωρητικοί ή βίαιοι με όποιες ενδείξεις ανταρσίας. Ενώ οι υστερικοί δεν βάζουν όρια στον εαυτό τους και στο ζώο τους , το αφήνουν ανεξέλεγκτο, παραπάνω ελεύθερο και άναρχο απ’ ότι επιτρέπει μια κοινή συμβίωση σ’ έναν χώρο. Μπορούν να παραμελήσουν στοιχειώδεις ανάγκες του και το ζώο να κινδυνεύσει ή να τους καταδυναστεύσει λόγο της έλλειψης ορίων.
Σχιζοειδείς και υστερικοί χαρακτήρες, ανεξάρτητα πνεύματα, καλλιτέχνες προτιμούν συνήθως τις γάτες παρά τους σκύλους, επειδή δεν τους επιβαρύνουν συναισθηματικά λόγο της αυξημένης ανεξαρτησίας τους και δεν χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα. Αντιθέτως καταθλιπτικοί και ψυχαναγκαστικοί χαρακτήρες επιλέγουν πρωτίστως σκυλιά λόγο της μεγάλης τους συναισθηματικής εξάρτησης και της καλύτερης δυνατότητας τους να εκπαιδευτούν και να αφοσιωθούν στο αφεντικό τους.
Γάτες και σκύλοι έχουν πολλά να μας διδάξουν. Μας συντροφεύουν εδώ και αιώνες στον ίδιο αποκομμένο από την φύση και απρόσωπο, αποξενωτικό τρόπο ζωής. Τα κατοικίδια, όπως και τα παιδιά μας, χρειάζονται αγάπη και οριοθέτηση. Το λέει άλλωστε και η σοφή παροιμία: «Το παιδί και το σκυλί όπως το μάθεις». Επειδή είναι απόλυτα εξαρτημένα από την δική μας παρουσία και απουσία, χρειάζεται με αυξημένη αίσθηση καθήκοντος, να μπορούμε να ρυθμίσουμε όλες μας τις υποχρεώσεις απέναντι τους, ώστε να τους εξασφαλίσουμε μια καλή και ευχάριστη συνύπαρξη, μια σύμπραξη με αμοιβαίο όφελος.
Θα κλείσω μ’ ένα ποίημα, που έγραψε η συγγραφέας Berth Norman Harris, με αφορμή τον χαμό του αγαπημένου της σκύλου:
«Η προσευχή του σκύλου»
Δείξε μου αγάπη, καλέ μου αφέντη,
γιατί καμιά καρδιά σ’ όλον τον κόσμο
δεν εκτιμά περισσότερο την αγάπη σου
από την καρδιά μου που σε αγαπά.
Μην τσακίζεις το μυαλό μου με το ξύλο,
γιατί αν και θα σου γλύφω το χέρι ανάμεσα στα χτυπήματα,
η υπομονή και η κατανόηση σου θα με κάνουν
να μάθω πιο γρήγορα αυτά που θέλεις από μένα.
Μίλα μου συχνά, γιατί η φωνή σου
είναι η πιο γλυκιά μουσική του κόσμου,
όπως γνωρίζεις από το ασταμάτητο ζωηρό κούνημα της ουράς μου,
όταν τα τεντωμένα μου αυτιά ακούν τα βήματα σου στην πόρτα.
Όταν κάνει κρύο ή βρέχει, σε παρακαλώ πάρε με μέσα,
γιατί είμαι ένα εξημερωμένο ζώο τώρα,
ασυνήθιστο στα άγρια καιρικά φαινόμενα
και δεν σου ζητώ παρά να έχω το προνόμιο
να κάθομαι κοντά στα πόδια σου, δίπλα στο τζάκι.
Και αν δεν θα είχες σπίτι, θα προτιμούσα
να σε ακολουθώ στον πάγο και στο χιόνι,
παρά να κάθομαι στο πιο μαλακό μαξιλάρι
ή στο πιο ζεστό σπίτι του κόσμου.
Γιατί εσύ είσαι ο δικός μου θεός
και εγώ είμαι ο αφοσιωμένος σου πιστός.
Έχε μου πάντα φρέσκο νερό,
γιατί αν και δεν μπορώ να το πω, υποφέρω όταν διψώ.
Τάισε με καθαρή τροφή για να είμαι πάντα υγιής,
ώστε να παίζω, να τρέχω, να εκτελώ τις επιθυμίες σου,
να περπατώ δίπλα σου και να είμαι έτοιμος,
πρόθυμος και ικανός να σε προστατέψω με την ζωή μου,
αν η ζωή σου βρεθεί σε κίνδυνο.
Και, αγαπημένε μου αφέντη,
αν ο Κύριος θεωρήσει αναγκαίο
να μου στερήσει την υγεία μου ή την όραση μου,
μη με διώξεις από κοντά σου.
Κράτα με στην αγκαλιά σου απαλά
και τα ικανά χέρια σου θα μου χαρίσουν
το σπλαχνικό δώρο της αιώνιας ανάπαυσης
και θα σε αφήσω γνωρίζοντας μέχρι την τελευταία μου ανάσα,
ότι η μοίρα μου ήταν πάντα ασφαλής στα χέρια σου.